Francuski departmani

Ovaj članak je dio
serije:
Politička podjela Francuske
Pokrajinska razina
Pokrajine
a. Pokrajine kontinentalne Francuske
b. Prekomorske pokrajine
Razina departmana
Departmani
(uključujući Prekomorske departmane)
Razina okruga
Okruzi
Kantonalna razina
Kantoni
Međuopćinska razina
Urbane zajednice
Aglomerizacijske zajednice
Općinske zajednice
Udruge novih aglomerizacija
Općinska razina
Općine
Općinski okruzi
Drugi
Collectivités d'outre-mer
Collectivité sui generis
Pays d'outre-mer
Territoire d'outre-mer
Raspršeni otoci
Otok Clipperton


Francuski departmani (jednina: département, množina: départements) su upravne jedinice u Francuskoj. Ova zemlja ima ukupno 100 departmana od kojih su četiri u prekomorskom dijelu Francuske. Departmani se dijele na 342 okruga.

Departman kao upravna jedinica

uredi

Departman je upravna jedinica od 8. godine (1799. do 1800.) što je i ostao. Njime presjeda prefekt (préfet) departmana kojeg imenuje vlada, te mu pomažu podprefekti (sous-préfets) iz svake podprefekture. Brojne državne službe su organizirane na departmanskom nivou, kao DDE (prijevoz, urbanizam i sl.) ili DDASS (zdravstvo, javno zdravlje i sl.).

Departman kao lokalna zajednica

uredi

Departman je lokalna zajednica kojom upravlja skupština ili generalno vijeće (conseil général) koja se izabire na šest godina.

Departmani su okupljeni u regije, a podjeljeni u okruge, koji se dijele na kantone i na općine.

Povijest

uredi

Departmane je 4. siječnja 1790. godine, stvorio Assemblée constituante, kako bi se zamijenile stare francuske provincije, te izbrisale društvene razlike. Imena departmanima su dana većinom po rijekama, planinama itd. Neka okvirna većina departmana je određena tako da do glavnog mjesta departmana ima manje od jednog dana jahanja iz bilo kojeg dijela tog područja.

Broj departmana je do 1810. godine, narastao s 83 do 130, pripojenjem nizozemskih provincija (tada departmana) za vrijeme Prvog Carstva. Nakon Napoleonovog poraza (1814. – 1815.), broj departmana je ponovno vraćen na 86. Pripojenjem Nice i Savoje, 1860. godine, su dodana još tri departmana. Departman Alpes-Maritimes je stvoren od Nicijske grofovije i dijela departmana Var. Tada su uvedeni brojevi po abecednom redu za tih 89 departmana.

Tri departmana u Elzasu i Lotaringiji, koji su 1871. ustupljeni Njemačkoj (Haut-Rhin, Bas-Rhin, i Moselle) su vraćeni Francuskoj 1919. godine. Kada su Elzas i Lotaringija oduzeti Francuskoj, manji dio departmana Haut-Rhin je ostao u Francuskoj. Ovo područje, znano kao Territoire de Belfort, 1919. nije vraćeno u matični departman, nego je 1922. godine, postalo zasebni, 90-ti departman Francuske.

Reorganizacija pariške regije, 1964. godine i podjela Korzike, 1976. godine, stvorili su još šest departmana:

Zajedno se četiri prekomorska departmana (stvoreni 1946.), to čini ukupan broj od 100 departmana.

Brojevne oznake

uredi
 
Departmani za vrijeme Napoleona

Izvorno su francuski departmani numerirani (od 01 do 83), čisto radi poštanskih razloga, 1790. godine. Ovaj sustav je funkcionirao za vrijeme Revolucije i Carstva, ali je kasnije napušten. Sustav numeriranje je ponovno vraćen u 20. stoljeću, zajedno s pet novih departmana (Alpes-Maritimes, Loire, Savoie, Haute-Savoie i Tarn-et-Garonne) kojima su dodijeljeni brojevi, te je to činilo ukupno 89 departmana od (01) Aina do (89) Yonne. Dodatkom territoire de Belforta, broj se popeo na 90.

Reorganizacijom Île-de-Francea, 1964. godine, pariški departman je dobio broj 75, koji je prije koristio departman Seine. Departman Yvelines je dobio stari broj Seine-et-Oisea (78), dok su Essonne, Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne i Val-d'Oise, dobili brojeve od 91 do 95.

Korzika (broj 20) je razdijeljena 1976. na Corse-du-Sud (2A) i Haute-Corse (2B).

Prekomorski departmani su dobili brojeve od 971 do 974 (čime nije iskorišten broj 96).

Ovi brojevi se često koriste u svakodnevnom životu na području Francuske. Brojevi se mogu naći na registracijskim oznakama vozila, poštanskim brojevima (u slučaju Korizike se za oba departmana koristi broj 20) ili u brojevima zdravstvenog osiguranja.

Francuski teritoriji koji nemaju status departmana, također imaju dodijeljene brojeve: 975 i 976 za Sveti Petar i Mikelon i Mayotte (prekomorske zajednice koje imaju status sličan departmanu), 986, 987 i 988 za Wallis i Futunu, Francusku Polineziju i Novu Kaledoniju.

Iako izvan područja Francuske, Monako koristi u poštanske svrhe broj 98. Andora odbija koristiti broj koji joj je ponudila francuska pošta.

Karta i popis departmana

uredi

Francuske regije i departmani

uredi
 
Francuske regije i departmani
Kod Grb [1] Departman Prefektura Pokrajina Ime dolazi od
01   Ain Bourg-en-Bresse   Rona-Alpe Ain (rijeka)
02   Aisne (departman) Laon   Pikardija Aisne (rijeka)
03   Allier Moulins   Auvergne Allier (rijeka)
04   Alpes-de-Haute-Provence [2] Digne-les-Bains   Provansa-Alpe-Azurna obala Alpe
05   Hautes-Alpes Gap   Provansa-Alpe-Azurna obala Alpe
06   Alpes-Maritimes Nice   Provansa-Alpe-Azurna obala Alpe
07   Ardèche Privas   Rona-Alpe Ardeche (rijeka)
08   Ardennes Charleville-Mézières   Champagne-Ardenne Ardeni
09   Ariège Foix   Pireneji-Jug Ariège (rijeka)
10   Aube Troyes   Champagne-Ardenne Aube (rijeka)
11   Aude Carcassonne   Languedoc-Roussillon Aude (rijeka)
12   Aveyron Rodez   Pireneji-Jug Aveyron (rijeka)
13   Bouches-du-Rhône Marseille   Provansa-Alpe-Azurna obala Rôhne (rijeka)
14   Calvados Caen   Donja Normandija Stijene Calvados
15   Cantal Aurillac   Auvergne Planine Cantal
16   Charente Angoulême   Poitou-Charentes Charente (rijeka)
17   Charente-Maritime [3] La Rochelle   Poitou-Charentes Charente (rijeka)
18   Cher Bourges   Centre Cher (rijeka)
19   Corrèze Tulle   Limousin Corrèze (rijeka)
2A   Corse-du-Sud Ajaccio   Korzika Otok Korzika
2B   Haute-Corse Bastia   Korzika Otok Korzika
21   Côte-d'Or Dijon   Burgundija
22   Côtes-d'Armor [4] Saint-Brieuc   Bretanja Obale Armorike
23   Creuse Guéret   Limousin Creuse (rijeka)
24   Dordogne Périgueux   Akvitanija Dordogne (rijeka)
25   Doubs Besançon   Franche-Comté Doubs (rijeka)
26   Drôme Valence   Rona-Alpe Drôme (rijeka)
27   Eure Évreux   Gornja Normandija Eure (rijeka)
28   Eure-et-Loir Chartres   Centre Eure (rijeka) i Loir (rijeka)
29   Finistère Quimper   Bretanja Finis Terræ (kraj zemlje)
30   Gard Nîmes   Languedoc-Roussillon Gardon (rijeka)
31   Haute-Garonne Toulouse   Pireneji-Jug Garonne (rijeka)
32   Gers Auch   Pireneji-Jug Gers (rijeka)
33   Gironde [5] Bordeaux   Akvitanija Gironde (rijeka)
34   Hérault Montpellier   Languedoc-Roussillon Hérault (rijeka)
35   Ille-et-Vilaine Rennes   Bretanja Ille (rijeka) i Vilaine (rijeka)
36   Indre Châteauroux   Centre Indre (rijeka)
37   Indre-et-Loire Tours   Centre Indre (rijeka) i Loire
38   Isère Grenoble   Rona-Alpe Isère (rijeka)
39   Jura Lons-le-Saunier   Franche-Comté Jura (planine)
40   Landes Mont-de-Marsan   Akvitanija Šuma Landes
41   Loir-et-Cher Blois   Centre Loir (rijeka) i Cher (rijeka)
42   Loire Saint-Étienne   Rona-Alpe Loire
43   Haute-Loire Le Puy-en-Velay   Auvergne Loire
44   Loire-Atlantique [6] Nantes   Zemlja Loire Loire
45   Loiret Orléans   Centre Loiret (rijeka)
46   Lot Cahors   Pireneji-Jug Lot (rijeka)
47   Lot-et-Garonne Agen   Akvitanija Lot (rijeka) i Garonne (rijeka)
48   Lozère Mende   Languedoc-Roussillon Mont Lozère
49   Maine-et-Loire [7] Angers   Zemlja Loire Maine (rijeka) i Loire
50   Manche Saint-Lô   Donja Normandija La Manche
51   Marne Châlons-en-Champagne   Champagne-Ardenne Marne (rijeka)
52   Haute-Marne Chaumont   Champagne-Ardenne Marne (rijeka)
53   Mayenne Laval   Zemlja Loire Mayenne (rijeka)
54   Meurthe-et-Moselle Nancy   Lorena Meurthe (rijeka) i Moselle (rijeka)
55   Meuse Bar-le-Duc   Lorena Meuse (rijeka)
56   Morbihan Vannes   Bretanja Zaljev Morbihan
57   Moselle Metz   Lorena Moselle (rijeka)
58   Nièvre Nevers   Burgundija Nièvre (rijeka)
59   Nord Lille   Nord-Pas de Calais
60   Oise Beauvais   Pikardija Oise (rijeka)
61   Orne Alençon   Donja Normandija Orne (rijeka)
62   Pas-de-Calais Arras   Nord-Pas de Calais Doverska vrata
63   Puy-de-Dôme Clermont-Ferrand   Auvergne Vulkan Puy de Dôme
64   Pyrénées-Atlantiques [8] Pau   Akvitanija Pirineji
65   Hautes-Pyrénées Tarbes   Pireneji-Jug Pirineji
66   Pyrénées-Orientales Perpignan   Languedoc-Roussillon Pirineji
67   Bas-Rhin Strasbourg   Elzas Rajna
68   Haut-Rhin Colmar   Elzas Rajna
69   Rhône Lyon   Rona-Alpe Rhône
69M Metropola Lyon [9] Lyon   Rona-Alpe Zajednice Lyona
70   Haute-Saône Vesoul   Franche-Comté Saône (rijeka)
71   Saône-et-Loire Mâcon   Burgundija Saône (rijeka) i Loire
72   Sarthe Le Mans   Zemlja Loire Sarthe (rijeka)
73   Savoie Chambéry   Rona-Alpe Regija Savoja
74   Haute-Savoie Annecy   Rona-Alpe Regija Savoja
75   Pariz [10] Pariz   Île-de-France Grad Pariz
76   Seine-Maritime [11] Rouen   Gornja Normandija Seine
77   Seine-et-Marne Melun   Île-de-France Seine i Marne (rijeka)
78   Yvelines [12] Versailles   Île-de-France Šuma Yvelines
79   Deux-Sèvres Niort   Poitou-Charentes Rijeke Sèvre Nantaise i Sèvre Niortaise
80   Somme Amiens   Pikardija Somme (rijeka)
81   Tarn Albi   Pireneji-Jug Tarn (rijeka)
82   Tarn-et-Garonne Montauban   Pireneji-Jug Tarn (rijeka) i Garonne (rijeka)
83   Var Toulon   Provansa-Alpe-Azurna obala Var (rijeka)
84   Vaucluse Avignon   Provansa-Alpe-Azurna obala Izvor Fontaine-de-Vaucluse
85   Vendée La Roche-sur-Yon   Zemlja Loire Vendée (rijeka)
86   Vienne Poitiers   Poitou-Charentes Vienne (rijeka)
87   Haute-Vienne Limoges   Limousin Vienne (rijeka)
88   Vosges Épinal   Lorena Vogezi
89   Yonne Auxerre   Burgundija Yonne (rijeka)
90   Territoire de Belfort Belfort   Franche-Comté Grad Belfort
91   Essonne [13] Évry   Île-de-France Essonne (rijeka)
92   Hauts-de-Seine [14] Nanterre   Île-de-France Seine
93   Seine-Saint-Denis [15] Bobigny   Île-de-France Seine
94   Val-de-Marne Créteil   Île-de-France Marne
95   Val-d'Oise Pontoise [16]   Île-de-France Oise (rijeka)
971   Guadeloupe [17] Basse-Terre   Gvadalupa
972   Martinique [18] Fort-de-France   Martinik
973   Guyane [19] Cayenne   Francuska Gvajana
974   La Réunion [20] Saint-Denis   Réunion
976   Mayotte [21] Mamoudzou   Mayotte

Notes:

  • ^1 Većina grbova su neslužbeni.
  • ^2 Ovaj je departman bio poznat kao Basses-Alpes do 1970.
  • ^3 Ovaj je departman bio poznat kao Charente-Inférieure do 1941.
  • ^4 Ovaj je departman bio poznat kao Côtes-du-Nord do 1990.
  • ^5 Ovaj je departman bio poznat kao Bec-d'Ambès od 1793. do 1795. Konvencija je ukinula ime kako bi izbjegla spomen obezakonjene žirondinske političke frakcije.
  • ^6 Ovaj je departman bio poznat kao Loire-Inférieure do 1957.
  • ^7 Ovaj je departman bio poznat kao Mayenne-et-Loire do 1791.
  • ^8 Ovaj je departman bio poznat kao Basses-Pyrénées do 1969.
  • ^9 Broj 75 prethodno je pripadao departmanu Seine
  • ^10 Ovaj je departman bio poznat kao Seine-Inférieure do 1955.
  • ^11 Broj 78 prethodno je pripadao departmanu Seine-et-Oise.
  • ^12 Broj 91 prethodno je pripadao departmanu Alžir, u Francuskom Alžiru.
  • ^13 Broj 92 prethodno je pripadao departmanu Oran, u Francuskom Alžiru.
  • ^14 Broj 93 prethodno je pripadao departmanu Constantine, u Francuskom Alžiru.
  • ^15 Prefektura Val-d'Oise uspostavljena je u Pontoiseu kad je departman formiran, ali je de facto premještena u susjednu komunu Cergy; trenutno, oba pripadaju u ville nouvelle Cergy-Pontoise.
  • ^16 Prekomorski departmani pojedinačno čine pokrajinu i uživaju status identičan metropolitanskoj Francuskoj. Oni su dio Francuske i Europske unije, iako se na njih primjenjuju posebna pravila.
  • ^17 Mayotte je postao 101. departman, 31. ožujka 2011. Kod za Mayotte je 976.
  • ^18 Metropole sa statutom teritorijalnog kolektiva.

Bivši departmani

uredi

Na području današnje Francuske

uredi
Departman Prefektura Vrijeme postojanja
Rhône-et-Loire Lyon (1790.1793.)
Corse Bastia (1790.1793.)
Golo Bastia (1793.1811.)
Liamone Ajaccio (1793.1811.)
Mont-Blanc Chambéry (1792.1815.)
Léman Ženeva (1798.1814.)
Meurthe Nancy (1790.1871.)
Seine Pariz (1790.1967.)
Seine-et-Oise Versailles (1790.1967.)
Corse Ajaccio (1811.1975.)
Saint-Pierre-et-Miquelon Saint-Pierre (1976.1985.)

Promjene imena

uredi

Nekoliko departmana su promijenili svoja imena, u većini slučajeva kako bi se izbacili izrazi kao "basses" ili "inférieure" (niži, manji i sl.):

Staro ime Novo ime Datum promjene
Mayenne-et-Loire Maine-et-Loire 1791.
Bec-d'Ambès Gironde 1795.
Charente-Inférieure Charente-Maritime 1941.
Seine-Inférieure Seine-Maritime 1955.
Loire-Inférieure Loire-Atlantique 1957.
Basses-Pyrénées Pyrénées-Atlantiques 1969.
Basses-Alpes Alpes-de-Haute-Provence 1970.
Côtes-du-Nord Côtes-d'Armor 1990.
Departman Prefektura Vrijeme trajanja
91 Alger Alžir (1848.1957.)
92 Oran Oran (1848.1957.)
93 Constantine Constantine (1848.1957.)
Bône Annaba (1955.1957.)
Departman Prefektura Vrijeme trajanja
8A Oasis Ouargla (1957.1962.)
8B Saoura Bechar (1957.1962.)
9A Alger Alžir (1957.1962.)
9B Batna Batna (1957.1962.)
9C Bône Annaba (1955.1962.)
9D Constantine Constantine (1957.1962.)
9E Médéa Medea (1957.1962.)
9F Mostaganem Mostaganem (1957.1962.)
9G Oran Oran (1957.1962.)
9H Orléansville Chlef (1957.1962.)
9J Sétif Setif (1957.1962.)
9K Tiaret Tiaret (1957.1962.)
9L Tizi-Ouzou Tizi Ouzou (1957.1962.)
9M Tlemcen Tlemcen (1957.1962.)
9N Aumale Sour el Ghozlane (1958.1959.)
9P Bougie Bejaia (1958.1962.)
9R Saïda Saida (1958.1962.)

U bivšim francuskim kolonijama

uredi
Departman Današnji položaj Vrijeme trajanja
Département du Sud Dominikanska Republika/Haiti (1795.1800.)
Département de l'Inganne Dominikanska Republika/Haiti (1795.1800.)
Département du Nord Dominikanska Republika/Haiti (1795.1800.)
Département de l'Ouest Dominikanska Republika/Haiti (1795.1800.)
Département de Samana Dominikanska Republika/Haiti (1795.1800.)
Sainte-Lucie Sveta Lucija, Tobago (1795.1800.)
Île de France Mauricijus, Rodrigues, Sejšeli (1795.1800.)
Indes-Orientales Pondichéry, Karikal, Yanaon, Mahé i Chandernagor (1795.1800.)

Postoji veći broj bivših departmana u područjima koje je Francuska osvojila tijekom Revolucije i Prvog Carstva, koja danas nisu dio Francuske:

Departman Prefektura
(francusko ime)
Prefektura
(hrvatsko ime)
Vrijeme trajanja
Mont-Terrible Porrentruy Porrentruy (1793.1800.)
Corcyre Corfou Krf (1797.1799.)
Ithaque Argostoli Argostoli (1797.1798.)
Mer-Égée Zante Zakintos (1797.1798.)
Dyle Bruxelles Bruxelles (1795.1814.)
Escaut Gand Gent (1795.1814.)
Forêts Luxembourg Luksemburg (1795.1814.)
Jemmape Mons Mons (1795.1814.)
Lys Bruges Brugge (1795.1814.)
Meuse-Inférieure Maëstricht Maastricht (1795.1814.)
Deux-Nèthes Anvers Antwerpen (1795.1814.)
Ourthe Liège Liège (1795.1814.)
Sambre-et-Meuse Namur Namur (1795.1814.)
Mont-Tonnerre Mayence Mainz (1801.1814.)
Rhin-et-Moselle Coblence Koblenz (1801.1814.)
Roer Aix-la-Chapelle Aachen (1801.1814.)
Sarre Trèves Trier (1801.1814.)
Doire Ivrée Ivrea (1802.1814.)
Marengo Alexandrie Alessandria (1802.1814.)
Turin Torino (1802.1814.)
Sésia Verceil Vercelli (1802.1814.)
Stura Coni Cuneo (1802.1814.)
Tanaro Asti Asti (1802.1805.)
Apennins Chiavari Chiavari (1805.1814.)
Gênes Gênes Genova (1805.1814.)
Montenotte Savone Savona (1805.1814.)
Arno Florence Firenca (1808.1814.)
Méditerranée Livourne Livorno (1808.1814.)
Ombrone Sienne Siena (1808.1814.)
Taro Parme Parma (1808.1814.)
Rome Rome Rim (1809.1814.)
Trasimène Spolète Spoleto (1809.1814.)
Bouches-du-Rhin Bois-le-Duc 's-Hertogenbosch (1810.1814.)
Bouches-de-l'Escaut Middelbourg Middelburg (1810.1814.)
Simplon Sion Sion (1810.1814.)
Bouches-de-la-Meuse La Haye Haag (1811.1814.)
Bouches-de-l'Yssel Zwolle Zwolle (1811.1814.)
Ems-Occidental Groningue Groningen (1811.1814.)
Ems-Oriental Aurich Aurich (1811.1814.)
Frise Leuwarden Leeuwarden (1811.1814.)
Yssel-Supérieur Arnhem Arnhem (1811.1814.)
Zuyderzée Amsterdam Amsterdam (1811.1814.)
Bouches-de-l'Elbe Hambourg Hamburg (1811.1814.)
Bouches-du-Weser Brême Bremen (1811.1814.)
Ems-Supérieur Osnabrück Osnabrück (1811.1814.)
Lippe Munster Münster (1811.1814.)
Bouches-de-l'Èbre Lérida Lleida (1812.1813.)
Montserrat Barcelone Barcelona (1812.1813.)
Sègre Puigcerda Puigcerdà (1812.1813.)
Ter Gérone Girona (1812.1813.)
Bouches-de-l'Èbre-Montserrat Barcelone Barcelona (1813.1814.)
Sègre-Ter Gérone Girona (1813.1814.)

Vanjske poveznice

uredi


  Portal Francuske – Pristup člancima s tematikom o Francuskoj.